‘Ik wil het graag goed doen’
‘Ik wil het graag goed doen’ – Over leven volgens een handboek
De meeste mensen willen het graag goed doen. Zodat ze niet gaan twijfelen, geen gedoe krijgen met anderen en rustig door kunnen gaan. Tot zover ogenschijnlijk niets aan de hand. Lastig is alleen de vraag: Wàt is goed?
Er lijkt dus niks mis met het goed willen doen, maar toch is niet onschuldig. Hetzelfde geldt voor het broertje van het-goed-doen, namelijk je-best-doen. Het haalt je bij jezelf weg. Hoe zit dat?
Het antwoord op de vraag Wat is goed? gaat vaak teveel over het oordeel van de buitenwereld in plaats van over de evaluatie uit je eigen binnenwereld. Je vraagt je af ‘wat is hier in deze situatie de allerbeste reactie?’ Daar wil je graag zekerheid over. Zekerheid waar alle andere redelijke, gevoelige, intelligente mensen het ook mee eens zouden zijn.
Eigenlijk zou je het liefst een handboek willen hebben. Bij een moeilijke situatie kun je dan opzoeken wat ‘goed’ is. Een collega is gestresst, okee, maar haar onderhuidse sneren verpesten de sfeer. Je wordt gek van de buurvrouw maar hebt geen enkel vertrouwen in een goed gesprek. Wat is nu de meest kloppende reactie? Gauw bladeren in het handboek, waar staat het, ah hier heb ik het, gelukkig, dus dát is de goede reactie, dan ga ik dat doen!
Het gevoel van zekerheid is niet reëel. ‘Heb ik het goed gedaan’ betekent dan ‘heb ik het gedaan zoals ik het behoor te doen, in een wereld waarin glashelder is wat iedereen behoort te doen, wat de omstandigheden ook zijn.’ Dat blijft een papieren, theoretische zekerheid. Het antwoord gaat dan over etiquette of over normen en waarden.
De etiquette van ‘hoe het behoort te gaan’ is echter niet waar mensen in werk en leven mee te dealen hebben. Ze hebben ze daarentegen te maken met ‘hoe het in de werkelijkheid gaat.’
Ze zoeken dus feitelijk antwoord op de vraag ‘gezien àlles wat hier speelt en invloed heeft op de situatie, en gezien àlle (on)mogelijkheden van de mensen die erbij betrokken zijn, inclusief mijzelf; wat is op deze situatie dan voor mij het meest kloppende antwoord?’ Daarin spelen te veel variabelen om in objectieve regels te vatten. Het handboek zou zo dik zijn als de omtrek van de hele wereld. Je moet daarom juist wèl terugvallen op jezelf en op je eigen oordeel.
Dat lijkt een open deur. Wat is dat dan? ‘Je gevoel volgen’ ofzo? Nee, dat is veel te vaag, en bovendien weten mensen op het moment supreme vaak niet goed onderscheid te maken tussen hun normen en hun voelen. ‘Terugvallen op jezelf’ is een combinatie van levensvaardigheden. Het begint met de realiteit aanvaarden. Dat is een grootse stap, want hij gaat voorbij aan normen over rechtvaardigheid, eerlijkheid en redelijkheid.
Natuurlijk zou jouw collega zich aan deadlines moeten houden. Of zou jullie leidinggevende veiligheid moeten creëren. Zeker na jullie feedback daarover. Eens. Maar ja, het gebeurt niet. En feedback helpt niet. Dan toch vasthouden aan ‘ja maar dat is toch niet normaal, daar moeten we dan toch iets mee’ geeft misschien vechtlust maar ondermijnt je kracht. Je kunt pas gaan bepalen wat je eventueel te doen staat, als je langs je eigen normen en waarden kunt kijken naar hoe iets ìs.
Vervolgens gaat het om voelen en weten wat je wel en niet kunt doen. Kijk de situatie nu eens in de ogen: waar zit hier de ruimte, los van hoe het hoort of wat de hiërarchie is. Bij je leidinggevende? Bij jou? Heeft het daadwerkelijk zin het aan te kaarten? Kun jij deze situatie aan, ook al maakt het je verdrietig?
Een echt goede reactie kun je alleen bepalen als jij alle variabelen meeneemt die hier meespelen. Dat doe je niet in je hoofd. Je hoofd zit immers vol normen en die jutten jou op. ‘Als je iets dwars zit moet je dat natuurlijk uitspreken! Van een leidinggevende mag je verwachten dat hij daarnaar luistert!’
Bepalen wat goed is doe je eerder in je buik. Daar zit meer realiteitszin. Je voelt dan al ‘proevende’ aan de opties welke reactie jou aarzelend of gespannen maakt en welke reactie jou een bepaalde rust geeft – tot je verbazing misschien.
Soms zul je uitkomen op niets doen. Soms zul je uitkomen op wel iets doen. Maar de moraal van dit verhaal is: als je zelf gaat beoordelen wat ‘goed’ is, voel je meer rust en kracht. Omdat jij je oordeel dan niet baseert op algemene normen ‘je moet niet over je heen laten lopen!’ maar op je eigen bewustzijn over wat in deze situatie wel en niet mogelijk is. Dat maakt de situatie niet leuker. Maar het maakt wel dat jij hem kunt dragen en er eventueel lering uit kunt trekken voor een volgende keer.
En wij mensen kùnnen dat, zelf oordelen of het goed is. Niet met een vaag ‘luister naar je onderbuikgevoel’. Maar wel met substantiële bagage die de mensheid daarvoor in huis heeft, zoals realiteitszin, bewustzijn, weten. Ik kan je leren die bagage te gebruiken als dat nodig is.
Wil jij het ook wel eens wat minder ‘goed’ doen en wat meer vanuit jezelf handelen? Neem dan contact met me op
